Cách lập ngân sách cá nhân đơn giản: 6 bước kiểm soát chi tiêu

Xác định thu nhập và chi tiêu hàng tháng

Bắt đầu bằng việc liệt kê tất cả nguồn thu: lương, thu nhập làm thêm, tiền cho thuê phòng, tiền hoa hồng, ghi rõ bằng đồng (VND) để dễ so sánh. Ghi cả khoản thu không đều theo tháng để tính trung bình, tránh ước chừng làm sai ngân sách.

Theo dõi chi tiêu tối thiểu trong 30 ngày: tiền ăn, xăng, chi phí gửi xe, hóa đơn điện nước, trả góp, mua sắm chợ hoặc ngoài hàng. Dùng sổ tay, Google Sheets hoặc app trên điện thoại để phân biệt tiền mặt và chi qua thẻ ATM/ứng dụng như Momo, ZaloPay.

Phân loại chi tiêu và đặt hạn mức rõ ràng

Chia chi tiêu thành hai nhóm: cần thiết (nhà ở, ăn uống, đi lại, đóng học phí) và không cần thiết (ăn ngoài, giải trí, mua sắm). Áp dụng nguyên tắc 50/30/20 nếu phù hợp: 50% cho cần thiết, 30% cho mong muốn, 20% cho tiết kiệm và trả nợ.

Đặt hạn mức cho từng danh mục theo tuần hoặc tháng và tuân thủ. Nếu thường xuyên ăn trưa ngoài, cố gắng chuẩn bị cơm trưa 3 lần/tuần để giảm chi; nếu có thói quen mua sắm cuối tuần, giới hạn số lần hoặc ngân sách cụ thể.

Công cụ và mẫu kế hoạch miễn phí giúp bạn triển khai

Sử dụng mẫu ngân sách trên Google Sheets hoặc Excel sẵn có, dễ tùy chỉnh cho thu nhập theo tháng. Ứng dụng ngân hàng nội địa và ví điện tử như Vietcombank, MBBank, Momo, ZaloPay hỗ trợ phân loại chi tiêu tự động, rất tiện khi bạn muốn xem nhanh báo cáo.

Có thể tải mẫu kế hoạch chi tiêu miễn phí, in ra và dán lên tủ lạnh hoặc lưu trên điện thoại để kiểm tra. Dành vài phút mỗi cuối tuần để cập nhật, điều chỉnh và in lại mẫu khi cần — nhất là trước các dịp Tết, lễ cưới, du lịch.

Thói quen duy trì ngân sách và tối ưu hóa tiết kiệm

Lập lịch kiểm tra ngân sách hàng tuần, chuyển một phần lương vào tài khoản tiết kiệm tự động ngay khi nhận tiền để hạn chế tiêu xài. Thiết lập mục tiêu ngắn hạn (quỹ khẩn cấp 3 tháng chi phí) và dài hạn (mua nhà, mua xe) để có động lực.

Điều chỉnh linh hoạt khi có sự kiện bất thường như về quê dịp Tết hoặc chi phí phát sinh do sửa chữa. Thực tế, ngân sách là công cụ để sống thoải mái hơn chứ không phải gò bó, nên bắt đầu từ tháng này, thử nghiệm 30 ngày và tinh chỉnh dần. Bắt tay vào làm ngay, in mẫu và lặp lại mỗi tháng để thấy tiến triển rõ rệt.